Các vấn đề của việc sống thọ hơn

 Chúng ta đang sống lâu hơn bao giờ hết—nhưng những năm tháng sống thêm đó không diễn ra như nhiều người mong đợi. Thay vì những năm tháng tuổi già được sống khỏe mạnh, hàng triệu người lại phải đối mặt với bệnh tật mãn tính, suy giảm nhận thức và khó khăn tài chính.

Tính đến tháng 7 năm 2025, tuổi thọ trung bình toàn cầu ước tính là khoảng 73,5 tuổi. Con số này tăng nhẹ so với những năm trước, tiếp tục xu hướng tăng tuổi thọ dài hạn (mặc dù có sự sụt giảm tạm thời do đại dịch COVID-19). Các quốc gia thu nhập cao với hệ thống chăm sóc sức khỏe tiên tiến, điều kiện vệ sinh tốt và lối sống lành mạnh thậm chí còn có tuổi thọ trung bình cao hơn, lên tới 84 tuổi.

Tuổi thọ của chúng ta đã được kéo dài, nhưng tuổi thọ sức khỏe của chúng ta—số năm chúng ta sống với sự minh mẫn về tinh thần, sự độc lập về thể chất và sức khỏe tinh thần—vẫn chưa theo kịp. Nếu chúng ta không chuẩn bị ngay từ bây giờ, hậu quả sẽ không chỉ là khó khăn cá nhân. Nó sẽ định hình lại các gia đình, làm xói mòn di sản và làm quá tải các hệ thống chăm sóc mà tất cả chúng ta đều phụ thuộc vào.

Trong phần lớn thời hiện đại, xã hội đã cấu trúc cuộc sống theo mô hình bốn giai đoạn: tuổi thành niên, xây dựng gia đình, đi làm và nghỉ hưu tương đối ngắn. Các khung thời gian đó không còn phản ánh thực tế nữa. Chúng ta hiện đang trải qua năm giai đoạn riêng biệt của cuộc đời, hai trong số đó - chăm sóc người cao tuổi ở tuổi trung niên và việc phụ thuộc kéo dài ở tuổi già - đang kéo giãn các gia đình, nền kinh tế và cộng đồng theo những cách hoàn toàn mới.

Dòng đời hiện đại giờ đây trông giống như sau:

* Thanh niên (0–20): Giáo dục và phát triển ban đầu

* Độc thân và đi làm (20–30): Xây dựng sự nghiệp thường đi kèm với sự phát triển cá nhân thông qua du lịch và trải nghiệm

* Xây dựng gia đình và chăm sóc người cao tuổi (30–50): Một giai đoạn được xác định bởi nhiều con đường khác nhau - nuôi dạy con cái, hỗ trợ các gia đình được lựa chọn, hoặc cân bằng giữa sự nghiệp đòi hỏi và trách nhiệm chăm sóc người cao tuổi

* Làm việc với cha mẹ phụ thuộc (50–67): "Thế hệ kẹp giữa", ngày càng quan tâm đến cả thế hệ trẻ và người cao tuổi

* Nghỉ hưu, thường sống phụ thuộc (67–80+): Thời gian nghỉ hưu dài hơn, thường đi kèm với sự suy giảm nhận thức và thể chất ngày càng tăng

Sự chuyển đổi từ bốn giai đoạn sang năm giai đoạn có vẻ như là một bước tiến, nhưng hậu quả thì rất sâu sắc. Người trưởng thành ở độ tuổi trung niên đang bị kéo theo nhiều hướng khác nhau, thường là trong khi sống trong những hộ gia đình có hai nguồn thu nhập hoặc sống một mình. Nghỉ hưu, từng là chương cuối cùng ngắn ngủi, giờ đây có thể kéo dài 20 đến 30 năm, và thường thì những năm tháng đó lại được đánh dấu bằng sự phụ thuộc ngày càng tăng.

Các hệ thống hỗ trợ - xã hội, kinh tế và y tế - đang chật vật để theo kịp. Điều đang nổi lên là khoảng cách tuổi thọ toàn cầu, nơi chúng ta sống lâu hơn nhưng không nhất thiết phải sống tốt.

1. Khoảng cách tuổi thọ - và chi phí của nó

Nghiên cứu cho thấy chúng ta đang bước vào giai đoạn chuyển giao tài sản giữa các thế hệ lớn nhất trong lịch sử, với hàng nghìn tỷ đô la dự kiến sẽ được chuyển từ thế hệ cũ sang thế hệ trẻ. Nhưng phần lớn tài sản đó có thể sẽ không bao giờ đến.

Chi phí chăm sóc dài hạn - đặc biệt là khi không được bảo hiểm hoặc các chương trình công cộng chi trả - có thể nhanh chóng làm xói mòn tài sản. Chỉ cần vài năm chăm sóc tại nhà hoặc tại một cơ sở chăm sóc có thể làm cạn kiệt khoản tiết kiệm tích lũy trong suốt cuộc đời. Nhiều gia đình phải đối mặt với những chi phí này mà không có đủ mạng lưới an sinh, và trong các xã hội đang già hóa, các hệ thống chăm sóc người cao tuổi công đang chịu áp lực tài chính ngày càng tăng.

Nếu việc thắt chặt tài chính dẫn đến việc cắt giảm chi tiêu do chính sách thắt lưng buộc bụng, các gia đình có thể phải gánh chịu nhiều gánh nặng hơn nữa - và chúng âm thầm làm cạn kiệt tài sản mà họ hy vọng sẽ truyền lại cho thế hệ sau.

Chúng ta không chỉ sống lâu hơn - mà còn sống lâu hơn với chứng mất trí nhớ, Alzheimer và các dạng suy giảm nhận thức khác. Và nếu không có hành động thiết thực, tình trạng này có thể diễn biến nhanh hơn.

Đây không phải là một viễn cảnh đen tối. Đó là một viễn cảnh tương lai rõ ràng nếu tuổi thọ khỏe mạnh tiếp tục tụt hậu so với tuổi thọ, và các hệ thống hỗ trợ của chúng ta không phát triển.

2. Nhu cầu về một tuổi thọ khỏe mạnh

Nếu chúng ta muốn cuộc sống lâu hơn thực sự trở nên tốt đẹp hơn, chúng ta phải chuyển trọng tâm từ việc đơn thuần kéo dài tuổi thọ sang cải thiện tuổi thọ khỏe mạnh. Điều này đòi hỏi tư duy mới về phòng ngừa, công nghệ, chính sách và lập kế hoạch.

Trước tiên, chúng ta phải ưu tiên phòng ngừa và trì hoãn - không chỉ ở tuổi già mà còn ở mọi giai đoạn của cuộc đời. Việc mở rộng khả năng tiếp cận các chương trình chăm sóc sức khỏe cộng đồng tập trung vào vận động, dinh dưỡng và kết nối có thể thúc đẩy quá trình lão hóa khỏe mạnh hơn. Chăm sóc phòng ngừa phải bắt đầu sớm hơn và trước khi các triệu chứng xuất hiện, với sự quan tâm suốt đời đến sức khỏe nhận thức và cảm xúc. Việc hỗ trợ công việc linh hoạt và nghỉ hưu theo giai đoạn có thể giảm bớt căng thẳng cho người chăm sóc trong những năm tháng đỉnh cao của sự nghiệp.

Thứ hai, công nghệ là một công cụ hỗ trợ đắc lực. Trợ lý AI và robot chăm sóc có thể hỗ trợ di chuyển, nhắc nhở uống thuốc và giám sát an toàn, giúp người cao tuổi duy trì sự độc lập lâu hơn. Trong lĩnh vực nuôi dạy con cái, công nghệ đang ngày càng được mở rộng: Gia sư AI và người bạn đồng hành robot hỗ trợ việc học tập trong các hộ gia đình có cha hoặc mẹ đơn thân hoặc có cả cha và mẹ. Các công cụ dự đoán và hệ thống giám sát từ xa có thể phát hiện sớm các dấu hiệu suy giảm - dù là về nhận thức, thể chất hay cảm xúc - và đưa ra biện pháp can thiệp kịp thời. Những công cụ này không thay thế sự chăm sóc của con người. Chúng mở rộng khả năng chăm sóc bằng cách tăng cường tính độc lập, mở rộng năng lực và giảm bớt căng thẳng cho người chăm sóc.

Hệ thống công của chúng ta cũng cần phải phát triển. Các chính phủ nên chuyển nhiều nguồn tài trợ hơn từ chăm sóc tại cơ sở sang các mô hình chủ động, dựa vào cộng đồng. Các chính sách hỗ trợ người cao tuổi tại chỗ, mở rộng tín dụng thuế cho người chăm sóc và tạo ra các ưu đãi tiết kiệm cho chăm sóc dài hạn có thể gắn kết việc chăm sóc với thực tế - đặc biệt là khi dân số già hóa gây áp lực lên ngân sách công.

Cuối cùng, chúng ta phải lập kế hoạch cho nhiều thế hệ. Các gia đình cần được hỗ trợ để thảo luận về vai trò, trách nhiệm và kỳ vọng trước khi khủng hoảng xảy ra. Tuổi thọ khỏe mạnh nên được tích hợp vào kế hoạch tài chính và kế hoạch để lại tài sản, bởi vì thời gian chúng ta sống khỏe mạnh ảnh hưởng trực tiếp đến những gì chúng ta để lại. Chăm sóc, lão hóa và thừa kế không phải là những thách thức riêng biệt trong cuộc sống, mà là những phần của hành trình chung của con người, đòi hỏi sự đóng góp và hỗ trợ từ tất cả những người liên quan.

Chúng ta đang đứng ở một bước ngoặt trên toàn cầu. Nếu chúng ta để tuổi thọ kéo dài mà không có chủ đích, chúng ta có nguy cơ phải sống phụ thuộc trong nhiều thập kỷ, làm gia đình tan vỡ và mất mát thế hệ. Nhưng nếu chúng ta chọn đầu tư vào tuổi thọ khỏe mạnh - sớm, công bằng và táo bạo - chúng ta có thể định hình lại tương lai.

Chúng ta có thể bảo vệ hạnh phúc của người cao tuổi mà không phải hy sinh sự an toàn về tài chính và tinh thần của thế hệ trẻ. Chúng ta có thể sử dụng sự đổi mới không chỉ để kéo dài cuộc sống mà còn làm phong phú thêm nó. Và chúng ta có thể xây dựng những cộng đồng ngày càng lớn mạnh, duyên dáng và kiên cường.

Chúng ta đã kéo dài thời gian cho cuộc sống. Giờ là lúc chúng ta tiếp thêm sức sống cho những năm tháng ấy.